รายการ “เพลินภาษา ๕ นาที”
ออกอากาศวันศุกร์ที่ ๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๑
สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย
ตอนที่ ๒๕ “สมาคมครึ”
—————————
เพลงนำรายการ
นันทคมสวัสดีครับคุณนภัสสรและท่านผู้ฟังค่ะ
นภัสสรสวัสดีค่ะคุณนันทคมและท่านผู้ฟังค่ะ รายการ “เพลินภาษา ๕ นาที” วันนี้มีเรื่องของสมาคมครึ ซึ่งคณะกรรมการเฉพาะกิจจัดทำคำอธิบายคำในเอกสารโบราณ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา จัดทำคำอธิบายไว้ มาเสนอท่านผู้ฟังค่ะ
นันทคมพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ให้ความหมายของคำ ครึ ว่า เป็นภาษา
ปาก แปลว่า เก่าไม่ทันสมัย ย้อนหลังไป ๗๐ ปี ปทานุกรมสำหรับนักเรียน พิมพ์เมื่อ พ.ศ.
๒๔๗๒ ให้ความหมายของคำ ครึ ว่า “คร่ำ, เร่อร่า, มีปัญญาทึบ” ครับ
นภัสสรแต่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คำว่า ครึ นี้ หมายถึง เข้าใจยาก ดังคำอธิบาย ที่ตอนท้ายของหนังสือพระราชพิธีสิบสองเดือน พระราชนิพนธ์ใน
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีว่า คำว่า “ครึ” หมายความว่า ยากที่จะเข้าใจ มาแต่ว่าผู้ที่อธิบายอะไร ๆ มายกศัพท์แสงต่าง ๆ ให้ฟังยากดังครึคระ ๆ คนฟังไม่ใคร่เข้าใจ
นันทคมพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะที่ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเลือกใช้คำว่า ครึ เป็นชื่อของสมาคมที่พระองค์ทรงตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๙ ชื่อสมาคมครึน่าจะแปลว่า สมาคมว่าด้วยเรื่องที่ยากจะเข้าใจ พระองค์ทรงก่อตั้งสมาคมนี้ด้วยสาเหตุสำคัญประการหนึ่งคือมีพระราชประสงค์จะให้คนไทยเข้าใจเรื่องประชาธิปไตยซึ่งเป็นเรื่องที่เข้าใจยากครับ
นภัสสรหม่อมหลวงปิ่น มาลากุล กล่าวถึงสมาคมครึ ในหนังสือพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาธีรราชเจ้า ว่า …ทรงนำวิธีการของประชาธิปไตยมาใช้ในกิจการของสมาคมซึ่งทรงตั้งขึ้นและมีนามแปลก ๆ ว่า “สมาคมครึ” อันที่จริงกล่าวว่าทรงยกสภาผู้แทนราษฎรของอังกฤษมาตั้งที่กรุงเทพฯ ให้คนชมก็คงไม่ผิด การจัดที่นั่งของสมาชิกก็ดี วิธีโต้เถียงตลอดจนวิธีจดรายงานการประชุมลอกประชาธิปไตยแบบครูมาทั้งสิ้น ทั้งนี้ทรงมุ่งหมายจะให้คนไทยมีความเข้าใจมากกว่าอื่น
นันทคมสมาชิกของสมาคมครึมีประมาณ ๓๐๐ คน ส่วนใหญ่เป็นชาวต่างประเทศ หม่อมหลวงปิ่นให้เหตุผลว่า “เพราะสมัยนั้น คนไทยยังดำเนินการแบบประชาธิปไตยไม่เป็น จะต้องดูชาวต่างประเทศไปก่อน” สมาชิกที่เป็นคนไทยมีอยู่บ้าง เช่น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงวาณีราชกัญญา พระยาประสิทธิ์ศัลการ หลวงสุนทรโกษา ครับ
นภัสสรสมาชิกของสมาคมครึทุกคนจะต้องเป็นผู้แทนเมืองใดเมืองหนึ่ง จะเป็นเมืองในต่างประเทศก็ได้ และใช้นามแฝงแทนชื่อตัวเองก็ได้ เช่น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสมมุติพระนามของพระองค์ว่า เอ.แอล.เอม.เอ็ส. อ๊อกสฟอร์ด ผู้แทนอ๊อกสฟอร์ดตะวันออก นอกจากนั้นสมาชิกแต่ละคนต้องสังกัดพรรคการเมืองพรรคใดพรรคหนึ่งใน ๒ พรรค คือ ๑.
พรรคสุภาพบุรุษ และ ๒. พรรคแรงงาน พรรคสุภาพบุรุษได้แบบอย่างจากพรรคอนุรักษ์นิยม ส่วนพรรคแรงงานได้แบบอย่างจากพรรคแรงงานของอังกฤษ
นันทคมสมาคมครึส่งเสริมการกีฬาเป็นส่วนใหญ่ มีการเลือกตั้งนายกสมาคมทุกเดือน เมื่อเลือก
ได้นายกสมาคมแล้ว นายกสมาคมก็แต่งตั้งบุคคลในพรรคเดียวกันให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ อีก
๙ ตำแหน่ง ได้แก่ เหรัญญิก ผู้ช่วยเหรัญญิก บรรณารักษ์ ผู้แทนชาวต่างประเทศ เลขานุการชมรมคริกเก็ต เลขานุการชมรมฟุตบอล เลขานุการชมรมละคร ผู้แทนสมาชิกสตรี และเลขาธิการสภาครับ
นภัสสรฤกษ์เปิดสมาคมครึคือ ๑๐.๓๒ น. วันอาทิตย์ที่ ๑๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๔๙ จัดงาน ๓ วัน เสร็จงานแล้วแจกเหรียญที่ระลึก อย่างไรก็ตาม สมาคมนี้มีการประชุมกันไปก่อนแล้วตั้งแต่ยังไม่มีพิธีเปิดสมาคมค่ะ
นภัสสรวันนี้เรา ๒ คน ลาไปก่อน พบกันใหม่ในวันจันทร์หน้า สวัสดีค่ะ
นันทคมสวัสดีครับ
นางแสงจันทร์ แสนสุภา ผู้เขียนบท
นางพัชรินทร์ แตงสุวรรณ ผู้พิมพ์
